10 ต้นไม้จัดสวนสไตล์ญี่ปุ่น
10 ต้นไม้จัดสวนสไตล์ญี่ปุ่น “สวนญี่ปุ่น” สวนยอดฮิตที่ใคร ๆ ก็ใฝ่ฝันอยากจะมีสวนญี่ปุ่นไว้ที่บ้าน เพราะด้วยความสวยงาม ลงตัว และชวนให้น่าพักผ่อน จึงทำให้ใคร ๆ ก็อยากมีสวนญี่ปุ่นไว้ที่บ้าน ซึ่งถ้าหากคุณเป็นหนึ่งคนที่ชื่นชอบกลิ่นอายของประเทศญี่ปุ่นอยู่แล้วนั้น การมีสวนญี่ปุ่นอยู่ที่บ้านก็จะทำให้คุณรู้สึกว่าอยู่ที่นั่นจริง ๆ โดยในวันนี้ HomeTricks เคล็ดไม่ลับเรื่องบ้าน ก็มี 10 ไอเดียการจัดสวนญี่ปุ่น เหมือนยกญี่ปุ่นมาไว้ที่บ้าน มาแนะนำ จะมีไอเดียไหนที่น่าสนใจ นำไปแต่งตามได้บ้าง ไปชมกัน !
สวนญี่ปุ่น คืออะไร
สวนญี่ปุ่น เป็นสวนรูปแบบหนึ่งที่ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีน และลัทธิศาสนาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นศาสนาพุทธ เซน หรือ ชินโต ถือเป็นสวนที่มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานมาก ๆ โดยจุดเด่นของสวนญี่ปุ่นจะเน้นความเป็นธรรมชาติ และผสมผสานปรัชญาและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิตเข้าด้วยกันอย่างลงตัว ซึ่งการจัดสวนญี่ปุ่นก็จะประกอบไปด้วย 5 องค์ประกอบด้วยกัน คือ ทราย กรวด หิน, ต้นไม้ ,บ่อน้ำแอ่งน้ำ ,ทางเดิน สะพาน ,ตกแต่งด้วยตะเกียงหิน และรั้วไม้โปร่ง เป็นการจัดสวนที่เรียบง่าย ให้ความรู้สึกที่ผ่อนคลาย และเข้าถึงได้กับความเป็นธรรมชาติที่ไร้การปรุงแต่งอย่างแท้จริง
ประเภทของสวนญี่ปุ่น
สวนญี่ปุ่นแบ่งออกเป็น 3 ประเภท
1. สวนภูเขา หรือ สวนเนินเขา (Tsukiyama)เป็นสวนที่จำลองธรรมชาติกว้างใหญ่ มาไว้ในพื้นที่ที่จำกัด โดยมีองค์ประกอบทั้งภูเขา เนินดิน ทะเลหรือน้ำ ซึ่งถูกจัดวางอยู่อย่างเป็นมิติ เพื่อให้ได้ความเสมือนจริง ซึ่งการจัดสวนญี่ปุ่นรูปแบบนี้ถือเป็นการจัดสวนที่เหมาะนำมาประยุกต์ใช้ในเมืองไทย เพรราะด้วยความยืดหยุ่นและสามารถดัดแปลงทั้งในเรื่องของการเลือกต้นไม้หรือองค์ประกอบอื่น ๆ มาใช้ให้ใกล้เคียงกันได้
2. สวนในที่ราบ (Karesansui) เป็นสวนแห่งการสมมุติ หรือ สวนแบบจินตนาการ ที่แฝงปรัชญาเชิงนามธรรมไว้อย่างลงตัว มีความเรียบง่าย และสงบ เกิดขึ้นในสมัย Muromachi Era โดยนิกายเซน ซึ่งสวนรูปแบบนี้จะเหมาะกับบริเวณที่มีพื้นที่จำกัด เพราะสวนรูปแบบนี้จะไม่นิยมปลูกต้นไม้หลายต้น เน้นเป็นต้นไม้โปร่ง หรือไม้พุ่ม เพื่อให้กลมกลืนเข้ากับก้อนหินที่เป็นองค์ประกอบหลักในการจัดสวนเซน
โดยการจัดสวนเซนผู้จัดจะต้องใช้จินตนาการในการวางก้อนหิน การปลูกต้นไม้ และการขีดลวดลายลงบนพื้นทราย หรือกรวด ให้มองแล้ว เหมือนคลื่นหรือระลอกน้ำในทะเล หรือกระแสน้ำไหลของแม่น้ำ สวนในที่ราบยังแบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ สวนแบบเขียวชอุ่ม และสวนแบบพื้นที่แห้ง
3. สวนน้ำชา (Chaniwa) เป็นสวนที่นำลักษณะเด่นของสวนภูเขาและสวนที่ราบมาผสมกันอย่างลงตัว โดยจะมีลักษณะ คือ ระหว่างทางเดินไปยังเรือนน้ำชาจะประกอบไปด้วยสวนหย่อมเล็ก ๆ 2 ข้างระหว่างทางเดิน นอกจากนี้สวนน้ำชาก็จะมีรั้วด้านนอก เพื่อแสดงขอบเขต โดยทางเข้าสวนนั้นจะมีประตูรูปทรงต่าง ๆ แปลกตา
โดยการจัดสวนรูปแบบนี้เจ้าของสวนสามารถจัดตกแต่งได้ตามสไตล์และความชอบ ขึ้ เช่น สวนบางแห่งประตูจะมีหลังคาที่มุงด้วยแผ่นไม้ ไม้ไผ่ หญ้าคา เป็นต้น สวนทางเดินเข้าสู่เรือนน้ำชาจะปูด้วยหินสกัดแบน หรือเขียงไม้ เป็นต้น
10 ไอเดียจัดสวนญี่ปุ่น เหมือนยกญี่ปุ่นมาไว้ที่บ้าน
ทั้งหมดนี้เป็น สวนญี่ปุ่น ที่ HomeTricks เคล็ดไม่ลับเรื่องบ้าน นำมาแนะนำ หากคุณชื่นชอบความเป็นญี่ปุ่น และกำลังมองหาไอเดียจัดสวนญี่ปุ่น อย่างไรก็อย่าลืมนำ 10 ไอเดียนี้ไปเป็นแรงบันดาลใจในการแต่งสวน เพื่อให้คุณได้สวนญี่ปุ่นที่สวย ถูกใจ และเหมาะกับบ้านของคุณ ทั้งนี้หากอยากได้ไอเดียการจัดสวนเพิ่มเติม
นอกจากองค์ประกอบหลักที่สื่อให้เห็นใน สวนญี่ปุ่น อย่าง น้ำ หิน รั้ว ทางเดิน ตะเกียงหิน และอ่างหินแล้ว ต้นไม้นับเป็นอีกหนึ่งองค์ประกอบสำคัญ ซึ่งหลายคนที่อยากทำสวนญี่ปุ่น แต่ยังไม่มั่นใจในหลักการจัด ว่าควรวางต้นไม้อย่างไรดี
วันนี้เรามีคำตอบจากหนังสือ ” สวนญี่ปุ่น ในเมืองไทย” มาฝากกัน
1) ปลูกเป็นกลุ่ม สวนญี่ปุ่นไม่นิยมใช้ต้นไม้หลากหลายชนิดปลูกกระจายไปทั่วสวน แต่จะใช้พืชชนิดเดียวกันปลูกเป็นกลุ่ม โดยแต่ละกลุ่มจะมีความสัมพันธ์กันในเรื่องรูปร่างและรูปทรง เช่น ปลูกต้นบ๊วยหรือซากุระเป็นกลุ่มใหญ่ เมื่อถึงเวลาออกดอกในฤดูใบไม้ผลิ ก็จะได้เห็นความสวยงามของดอกที่มีจำนวนมาก
2) สูงต่ำอย่างเป็นจังหวะ ควรปลูกต้นไม้ให้มีความสูงแตกต่างกัน แม้จะเป็นพรรณไม้ชนิดเดียวกัน เพื่อสร้างมิติในสวนให้น่าสนใจ โดยตัดแต่งทรงพุ่มอย่างพิถีพิถันเพื่อควบคุมความสูง
3) สร้างฉากหน้าฉากหลัง ปลูกต้นไม้ที่สร้างมุมมองของสวนทั้งระยะใกล้และไกลตามสภาพพื้นที่ เช่นปลูกต้นไม้เป็นกลุ่มในบริเวณใกล้ตาและบนเนินสูงที่เห็นไกลออกไป
4) ทิ้งสเปซบ้าง ปลูกไม้ระดับสูงบริเวณด้านข้างหรือมุมของสวน โดยปล่อยให้บริเวณพื้นที่กลางสวนเป็นที่โล่ง เพื่อให้สวนดูกว้างใหญ่ขึ้น
5) สร้างจุดเด่นด้วยต้นไม้ ใช้ต้นไม้ต้นเดียวที่โดดเด่นเพื่อสร้างจุดเด่นในสวน เช่น ปลูกไม้ต้นขนาดใหญ่ที่ออกดอกสวยงามกลางสนามหญ้าเขียว หรือปลูกต้นไม้รูปทรงแปลกตากิ่งก้านโค้งงอเป็นกลุ่มริมบ่อน้ำเพื่อให้เกิดเงาสะท้อนสวยงามในน้ำ
เน้นสีเขียว สวนญี่ปุ่นจะใช้ไม้ดอกน้อยชนิด หากต้องการปลูกก็มักแยกโซนออกไป โดยปลูกเป็นกลุ่มหรือแปลงในพื้นที่เฉพาะเพื่อสร้างจุดสนใจ เช่น สวนไฮแดรนเยีย สวนกุหลาบ สวนไอริส เป็นต้น
7) มีพรรณไม้ที่สื่อถึงฤดูกาล ปลูกพรรณไม้ที่ผลัดใบบ้างเพื่อให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลง สีของใบหรือดอกแสดงถึงฤดูกาลที่เปลี่ยนไปในรอบปี สีใบที่เปลี่ยนจากเขียวเป็นส้มหรือแดงนั้น จะช่วยแต่งแต้มให้สวนมีสีสันที่น่าสนใจ เช่น เมเปิ้ลที่ใบเปลี่ยนเป็นสีส้มหรือแดง เมื่อปลูกอยู่ด้านหน้าต้นที่ไม่ผลัดใบจะให้สีตัดกันสวยงาม หรือจะเลือกปลูกต้นที่ให้ดอกสะพรั่งตามฤดูกาล อย่าง ศรีตรัง อินทนิล กัลปพฤกษ์ ในมุมใดมุมหนึ่งของสวนเขียวๆก็ได้
8) ใช้ไผ่เป็นฉากหลัง สวนญี่ปุ่นมักปลูกไผ่ริมกำแพงเพื่อกำหนดขอบเขต หรือเป็นฉากหลังของสวน แต่ข้อจำกัดสำหรับสวนตามบ้านที่เรามักเจอ ก็คือ ไผ่มักใบร่วงเก่ง หากไม่มีแรงงานเก็บกวาดมาก ก็อาจเลี่ยงมาปลูกในมุมเล็กๆ หรือเลือกใช้พรรณไม้ที่มีลักษณะใบใกล้เคียงกัน อย่าง จั๋งจีน จั๋งญี่ปุ่น ปาล์มไผ่ นอกจากนี้การปลูกต้นไผ่ขนาดเล็ก อย่าง ต้นไผ่เงินแคระเป็นไม้คลุมดินก็สร้างบรรยากาศได้เช่นกัน
9) พิถีพิถันกับไม้ริมตลิ่ง เลือกใช้ไม้พุ่มขนาดเล็กที่มีใบสวยงามสะดุดตาปลูกบริเวณริมตลิ่งของบ่อหรือสระน้ำเพื่อสร้างจุดเด่น แต่ควรหมั่นตัดแต่งและควบคุมทรงพุ่มอยู่เสมอไม่ให้รก
10) ทดแทนหญ้าด้วยมอสส์และหนวดปลาดุก ลองใช้มอสส์หรือหนวดปลาดุกแคระปลูกคลุมดินแทนหญ้าบริเวณใต้ต้นไม้ใหญ่ หรือปลูกร่วมกับสวนหิน จะช่วยให้สวนมีบรรยากาศแบบดั้งเดิม แต่หากเลือกปลูกมอสส์ควรติดตั้งระบบพ่นหมอก เพื่อเพิ่มความชื้นให้เพียงพอ หากไม่มีอาจเลือกปลูกหนวดปลาดุกแคระแทนได้
ในหนังสือ “สวนญี่ปุ่นในเมืองไทย” ยังมีความรู้อีกมากมายเกี่ยวกับหลักการจัดสวนญี่ปุ่น การจัดวางองค์ประกอบอื่นๆ อย่าง หิน ทางเดิน รั้ว อ่างหิน ฯลฯ ตัวอย่างสวนสวยและพรรณไม้ต่างๆในเมืองไทยที่เหมาะใช้กับสวนญี่ปุ่น ใครกำลังมองหาพรรณไม้มาปลูกในสวนและอยากสร้างบรรยากาศสวนญี่ปุ่น พลาดไม่ได้ค่ะ แบบบ้านชั้นเดียวสไตล์ Modern
ข้อมูล : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ณัฏฐ พิชกรรม
เรียบเรียง “ทิพาพรรณ”
